*दुतखेडा येथे पाटील समाजांच्या वतीने नागपंचमी उत्साहात साजरी*

वाशिम मंगरूळपीर तालुक्यातील दुतखेडा येथे नागपंचमी हा हिंदू धर्मातील एक महत्वपूर्ण सण आहे, जो नाग देवतेच्या पूजनासाठी प्रसिद्ध आहे. हा सण श्रावण महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या पंचमीला साजरा केला जातो. या दिवशी नागांची पूजा केली जाते, ज्यामुळे त्यांना कृपा होते आणि विषारी सर्पांपासून रक्षण मिळते, असा विश्वास आहे. नागपंचमीचा ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक संदर्भ म्हणजे नागपंचमीच्या परंपरेला हजारो वर्षांचा इतिहास आहे. पुराणांमध्ये सांगितले आहे की नाग देवता शेषनाग, वासुकी, तक्षक, कालिया आणि मणिनाग हे महत्त्वपूर्ण आहेत. या नागांची पूजा केल्याने घरात सुख-समृद्धी येते आणि सर्व प्रकारच्या संकटांपासून संरक्षण मिळते. 

सणाची प्रथा आणि विधी नागपंचमीच्या दिवशी नाग देवतेची मूर्ती किंवा चित्रपूजा केली जाते. ग्रामीण भागात लोक प्रत्यक्षात नागाच्या बिळाजवळ जाऊन त्यांना दूध, फुले, आणि गोड पदार्थ अर्पण करतात. काही ठिकाणी चिखलाने नागाचे चित्र रेखाटून त्याची पूजा केली जाते. सणाच्या निमित्ताने अनेक ठिकाणी लोक सर्पांच्या जीवाचा आदर करतात. सर्प म्हणजे केवळ एका प्रकारचे जनावर नसून तो एक देवता आहे, असा विश्वास असतो. म्हणूनच नागपंचमीच्या दिवशी कोणत्याही सर्पाला मारले जात नाही. नागपंचमीची आधुनिक काळातील महत्ता अशी आहे आजच्या काळात नागपंचमीला पर्यावरण संरक्षणाशी जोडले जाते. सर्प ही पर्यावरणासाठी महत्त्वाची कडी आहे, कारण ते उंदरांना खाऊन शेतीचे नुकसान टाळतात. यामुळे पर्यावरणाची संतुलन राखली जाते. नागपंचमीच्या निमित्ताने सर्पांच्या संरक्षणाचे महत्त्व समाजात पसरवले जाते. नागपंचमी आणि महिला नागपंचमीच्या दिवशी महिलांचा विशेष सहभाग असतो. त्या दिवशी उपवास धरून नागाची पूजा केल्याने त्यांना चांगला नवरा मिळतो, असा लोकांचा विश्वास आहे. महिला आपल्या कुटुंबाच्या आरोग्यासाठी आणि दीर्घायुष्यासाठी नाग देवतेची प्रार्थना करतात. साहित्य आणि कलेतील नागपंचमी भारतीय साहित्य, काव्य, आणि चित्रकलेत नागपंचमीचा विशेष उल्लेख आहे. या सणाने अनेक लेखक, कवी, आणि चित्रकारांना प्रेरणा दिली आहे. शेकडो वर्षे जुन्या साहित्यात नाग देवतेचा महिमा गाणारा वर्णन आढळतो. त्याचा निष्कर्ष असा की नागपंचमी हा सण भारतीय संस्कृतीचा एक अविभाज्य भाग आहे. या सणात धार्मिकता, पर्यावरणीय जागरूकता, आणि पारंपरिक मूल्यांची सांगड घालण्यात आलेली आहे. म्हणूनच, नागपंचमी हा फक्त एक धार्मिक सण नसून, एक सामाजिक आणि सांस्कृतिक संदेश देणारा पर्व आहे. ही परंपरा कायम राखत  मंगरूळपीर तालुक्यातील ग्राम धुतखेडा येथील गावकऱ्यांनी दि. 9 ऑगस्ट रोजी वारुळाची पूजा करून नैवेद्य दाखवत आरती करत तेली नागपंचमी साजरी